در عمه ای دوردست از دیوار محافظتی خور خواه لبه ی منظومه ی شمسی، فضایی تاریک، خالی و سرد آغاز می شود. تا مدت ها تصور می شد فضای بین منظومه ی شمسی و نزدیک ترین ستاره، مزخرف و خالی است. تا اینکه دو فضاپیمای تاسیس دست انسان که در دهه ی ۱۹۷۰ میلادی پرتاب شده بودند، بالاخره پرده از بدوی آماج های فضای نوظهور میان هنرپیشه ای برداشتند. فضای میان ستاره ای فضایی لبالب از پرتوهای پرقدرت و خطرناک است.
دانشمندان تو قرن گذشته، بوسیله لطف تلسکوپ های رادیویی و اشعه ی ایکس، تصویری از فضای میان ستاره ای را ترسیم کردند. مقابل یافته ها، فضای میان ستاره ای ترکیبی از اتم های پراکنده و یونیزه ی هیدروژن، غبار و پرتوهای کیهانی است که تو ابرهای مولکولی متراکم پراکنده شده اند.
ولی ماهیت دقیق فضای میان ستاره ای خارج از منظومه ی شمسی به شکل یک راز سرمد الباقی است؛ زیرا که خورشید، هشت سیاره ی منظومه ی شمسی و حتی کمربند دوردست ذرات مشهور بوسیله کمربند کویپر همگی در حبابی عظیم و محافظتی به صیت هلیوسفر استراحت دارند که بر جای پا بادهای خورشیدی شکل گرفته است. این حباب از منظومه ی شمسی تو موافق پرتوهای مضر فضای میان ستاره ای محافظت می کند؛ اما ویژگی های نجات مقدر شدن این حباب مانع از تجسس فضای خارج از آن می شوند. حتی اندازه گیری اندازه و شکل حباب هم از داخل آن حکم اشکال است.
کاوشگر وویجر ۱ در سال ۲۰۱۲ و کاوشگر وویجر ۲ تو سال ۲۰۱۸ وارد فضای میان ستاره ای شدند. این دو کاوشگر درحال مجهز به تزیین ۲۱ میلیارد و ۲۷ میلیارد کیلومتر از زمین فاصله دارند و داخل آینده داده های بیشتری را از فضای میان ستاره ای ارسال خواهند کرد. این دو کاوشگر می توانند به سرنخ هایی جدید درباره ی چگونگی شکل گیری منظومه ی شمسی و چگونگی آغاز حیات در زمین برسند.
در سال ۲۰۱۴، فعالیت خورشید افزایش یافت و بسرنوشت شوم دچار کردن زیادی از طوفان های خورشیدی را به هوا روانه کرد. این طوفان با سرعت نزدیک بوسیله ۸۰۰ کیلومتر بر وقت از عطارد و زهره گذشت. پس از دو روز و طی مسافت ۱۵۰ میلیون کیلومتر به زمین رسید. خوشبختانه میدان مغناطیسی زمین محافظ احسان تو برابر پرتوهای مخرب و قدرتمند این طوفان بود.
یک روز بعد، طوفان گازی از مریخ عبور کرد و به حرکت خویشتن در کمربند سیارکی و غول های گازی مشتری، زحل و اورانوس ادامه داد. سرانجام پس از دو ماه بوسیله نپتون رسید که تو بور ی ۴/۵ میلیارد کیلومتری از مدار خورشید استراحت دارد. این تندباد پس از گذشت ۶ ماه به بور ی ۱۳ میلیارد کیلومتری از خورشید یا عمه ای بوسیله نام شوک پایانی رسید. داخل این نقطه بازار مغناطیسی خور بوسیله اندازه ی کافی درمانده بود. سرانجام سرعت طوفان خورشیدی پس از عبور از شوک پایانی به نیمه کاهش نمودار کرد. وویجر ۲ با فناوری ۴۰ سال پیش این سرگین پلاسمایی را رصد کرد. داده های دریافتی با حیات حرکت با سرعت نور پس از ۱۸ ساعت به زمین رسیدند. این تندباد خورشیدی درون حالی به وویجر ۲ رسید که این کاوشگر هنوز داخل منظومه ی شمسی بود؛ ولی تقریبا یک سال بعد، آخرین آثار تورم خورشیدی درون حال اجل به وویجر ۱ رسیدند.
هلیوسفر مبصر تر از اندازه تخیل است. هلیوسفر را می نبوغ به قایقی تو فضای میان هنرپیشه ای شبیه کردن کرد که خورشید آن را برای حراست از منظومه ی شمسی بوسیله وجود آورده است. هر دو کاوشگر وویجر از دماغه ی هلیوسفر بیرون شدند؛ اما هیچ اطلاعاتی درباره ی دم یا قسمت عقب هلیوسفر وجود ندارد. بوسیله گفته ی النا پرورنیکوا، پژوهشگر زبر دکترای آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز:طبق تخمین های دو کاوشگر وویجر، ضخامت هلیوپاس (مرز هلیوسفر) تقریبا یک واحد نجومی یا ۱۵۰ میلیون کیلومتر است. در این منطقه فرآیندهای پیچیده ای رخساره می دهد که ما از آن ها بی خبریم.
حتی شدت بادهای خورشیدی هم تأثیر چندانی بر معادل و شکل هلیوسفر نمی گذارند. به طور طاسی اتفاقات بیرون از هلیوسفر نسبت به رویدادهای درون آن از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. کاهش یا تکثیر شدت بادهای خورشیدی تأثیر چشم گیری بر پیمانه ی حباب هلیوسفر نخواهد گذاشت ولی اگر این حباب به منطقه ای از کهکشان با بادهای میان هنرمند ای انبوه یا کمتر تراکم وارد شود، ابعاد آن تحول خواهد کرد.
به گفته ی پروورنیکوا، با درک هلیوسفر می توان گفت آیا در این گیتی عزب هستیم یا خیر؛ زیرا هلیوسفر از ما در مقابل بمباران پرتوها و ذرات پرانرژی بدخیم ی میان هنرمند ای به خاص پرتوهای کیهانی اعماق فضا نگهداری می نرم. پرتوهای کیهانی، هسته های اتم و پروتون هایی هستند که با سرعتی نزدیک به سرعت نور حرکت می کنند. این پرتوها از غلیان بازیگر ها خواه فروپاشی کهکشان ها به سیاهچاله ها یا دیگر رویدادهای کیهانی سرچشمه می گیرند. منطقه ی خارج از منظومه ی شمسی با بارانی ثابت قدم از این ذرات زیراتمی پرسرعت مهارت شده است. بوسیله گفته ی جیمی رانکین، پژوهشگر هلیوفیزیک دانشگاه پرینستون:موافق داده های وویجر، خور ۹۰ درصد از ذرات مضر کیهانی را فیلتر می کند. چنانچه بادهای خورشیدی بود نداشتند احتمالا اثری از حیات هم روی زمین وجود نداشت.
بوسیله زودی سه کاوشگر دیگر ناسا بوسیله کاوشگرهای وویجر در فضای میان ستاره ای ملحق خواهند شد. گرچه انرژی دو عدد از کاوشگرها به پایان گویا است و داده هایی را ارسال نمی کنند. ماهواره ی Ibex ناسا، ماهواره ی کوچکی است که از سال ۲۰۰۸ در مدار زمین قرار گرفت. این کاوشگر ذراتی موسوم به اتم های پرانرژی خنثی را کشف کرد که از مرز میان هنرپیشه ای گذر کردند. ایبکس، نقشه هایی چندبعدی از رویدادها و واکنش های سرحد هلیوسفر را تهیه می بطی ء.مقاله های مرتبط:کاوشگر وویجر 2 تا سال ۲۰۲۱ درون فضای میان بازیگر ای بدون کنترل افسون شده خواهد شدکاوشگر جدید بین هنرپیشه ای؛ هدف جدید ناسا پس از مأموریت های تاریخی وویجر
طبق داده های ایبکس، سرحد هلیوسفر می تواند متغیر باشد؛ ولی داستان وویجر کمی متفاوت است. با اینکه این دو کاوشگر از هلیوسفر بیرون شده اند هنوز تحت دیگر آثار خورشیدی قرار دارند. بخاطر مثال نور خورشید را می قابلیت با چشم غیرمسلح از هنرپیشه های دیگر مشاهده کرد. یا جاذبه ی خورشید تا آن سوی هلیوسفر ترقی یافته و باعث جذب کره ای دوردست از غبار و یخ های پراکنده بوسیله اشتهار ابر اورت شده است.
با اینکه اجرام ابر اورت در فضای میان ستاره ای راحتی دارند، به دور خور می چرخند. این اجرام از آغاز منظومه ی شمسی دستخوش تغییرات اندکی شده اند بنابراین می توانند به استفسار های کلیدی مثل شکل گیری سیار ه ها خواه چگونگی ظهور حیات تو گیتی پاسخ دهند. البته با دستیابی به داده های جدید، رازهای زیادی فاحش خواهد شد.بیشتر بخوانید:شناسایی فسفین در زهره؛ هرآنچه باید درباره کشف نشانه احتمالی وجود در سیاره همسایه بدانیدماهواره های تیره خیس استارلینک نیز همچنان بیش از حد بخاطر ستاره شناسان درخشان هستندجستجوی دانشمندان بخاطر کشف کردن حیات فرازمینی هوشمند بی مولود ماندگفتگو با انوشه انصاری، نخستین فضانورد ایرانی؛ چرا همه باید زمین را از محیط ببینند؟ستاره شناسان چگونه دیدگاه ما را درباره کیهان تحول دادند؟
دانشمندان تو قرن گذشته، بوسیله لطف تلسکوپ های رادیویی و اشعه ی ایکس، تصویری از فضای میان ستاره ای را ترسیم کردند. مقابل یافته ها، فضای میان ستاره ای ترکیبی از اتم های پراکنده و یونیزه ی هیدروژن، غبار و پرتوهای کیهانی است که تو ابرهای مولکولی متراکم پراکنده شده اند.
ولی ماهیت دقیق فضای میان ستاره ای خارج از منظومه ی شمسی به شکل یک راز سرمد الباقی است؛ زیرا که خورشید، هشت سیاره ی منظومه ی شمسی و حتی کمربند دوردست ذرات مشهور بوسیله کمربند کویپر همگی در حبابی عظیم و محافظتی به صیت هلیوسفر استراحت دارند که بر جای پا بادهای خورشیدی شکل گرفته است. این حباب از منظومه ی شمسی تو موافق پرتوهای مضر فضای میان ستاره ای محافظت می کند؛ اما ویژگی های نجات مقدر شدن این حباب مانع از تجسس فضای خارج از آن می شوند. حتی اندازه گیری اندازه و شکل حباب هم از داخل آن حکم اشکال است.
کاوشگر وویجر ۱ در سال ۲۰۱۲ و کاوشگر وویجر ۲ تو سال ۲۰۱۸ وارد فضای میان ستاره ای شدند. این دو کاوشگر درحال مجهز به تزیین ۲۱ میلیارد و ۲۷ میلیارد کیلومتر از زمین فاصله دارند و داخل آینده داده های بیشتری را از فضای میان ستاره ای ارسال خواهند کرد. این دو کاوشگر می توانند به سرنخ هایی جدید درباره ی چگونگی شکل گیری منظومه ی شمسی و چگونگی آغاز حیات در زمین برسند.
در سال ۲۰۱۴، فعالیت خورشید افزایش یافت و بسرنوشت شوم دچار کردن زیادی از طوفان های خورشیدی را به هوا روانه کرد. این طوفان با سرعت نزدیک بوسیله ۸۰۰ کیلومتر بر وقت از عطارد و زهره گذشت. پس از دو روز و طی مسافت ۱۵۰ میلیون کیلومتر به زمین رسید. خوشبختانه میدان مغناطیسی زمین محافظ احسان تو برابر پرتوهای مخرب و قدرتمند این طوفان بود.
یک روز بعد، طوفان گازی از مریخ عبور کرد و به حرکت خویشتن در کمربند سیارکی و غول های گازی مشتری، زحل و اورانوس ادامه داد. سرانجام پس از دو ماه بوسیله نپتون رسید که تو بور ی ۴/۵ میلیارد کیلومتری از مدار خورشید استراحت دارد. این تندباد پس از گذشت ۶ ماه به بور ی ۱۳ میلیارد کیلومتری از خورشید یا عمه ای بوسیله نام شوک پایانی رسید. داخل این نقطه بازار مغناطیسی خور بوسیله اندازه ی کافی درمانده بود. سرانجام سرعت طوفان خورشیدی پس از عبور از شوک پایانی به نیمه کاهش نمودار کرد. وویجر ۲ با فناوری ۴۰ سال پیش این سرگین پلاسمایی را رصد کرد. داده های دریافتی با حیات حرکت با سرعت نور پس از ۱۸ ساعت به زمین رسیدند. این تندباد خورشیدی درون حالی به وویجر ۲ رسید که این کاوشگر هنوز داخل منظومه ی شمسی بود؛ ولی تقریبا یک سال بعد، آخرین آثار تورم خورشیدی درون حال اجل به وویجر ۱ رسیدند.
هلیوسفر مبصر تر از اندازه تخیل است. هلیوسفر را می نبوغ به قایقی تو فضای میان هنرپیشه ای شبیه کردن کرد که خورشید آن را برای حراست از منظومه ی شمسی بوسیله وجود آورده است. هر دو کاوشگر وویجر از دماغه ی هلیوسفر بیرون شدند؛ اما هیچ اطلاعاتی درباره ی دم یا قسمت عقب هلیوسفر وجود ندارد. بوسیله گفته ی النا پرورنیکوا، پژوهشگر زبر دکترای آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز:طبق تخمین های دو کاوشگر وویجر، ضخامت هلیوپاس (مرز هلیوسفر) تقریبا یک واحد نجومی یا ۱۵۰ میلیون کیلومتر است. در این منطقه فرآیندهای پیچیده ای رخساره می دهد که ما از آن ها بی خبریم.
حتی شدت بادهای خورشیدی هم تأثیر چندانی بر معادل و شکل هلیوسفر نمی گذارند. به طور طاسی اتفاقات بیرون از هلیوسفر نسبت به رویدادهای درون آن از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. کاهش یا تکثیر شدت بادهای خورشیدی تأثیر چشم گیری بر پیمانه ی حباب هلیوسفر نخواهد گذاشت ولی اگر این حباب به منطقه ای از کهکشان با بادهای میان هنرمند ای انبوه یا کمتر تراکم وارد شود، ابعاد آن تحول خواهد کرد.
به گفته ی پروورنیکوا، با درک هلیوسفر می توان گفت آیا در این گیتی عزب هستیم یا خیر؛ زیرا هلیوسفر از ما در مقابل بمباران پرتوها و ذرات پرانرژی بدخیم ی میان هنرمند ای به خاص پرتوهای کیهانی اعماق فضا نگهداری می نرم. پرتوهای کیهانی، هسته های اتم و پروتون هایی هستند که با سرعتی نزدیک به سرعت نور حرکت می کنند. این پرتوها از غلیان بازیگر ها خواه فروپاشی کهکشان ها به سیاهچاله ها یا دیگر رویدادهای کیهانی سرچشمه می گیرند. منطقه ی خارج از منظومه ی شمسی با بارانی ثابت قدم از این ذرات زیراتمی پرسرعت مهارت شده است. بوسیله گفته ی جیمی رانکین، پژوهشگر هلیوفیزیک دانشگاه پرینستون:موافق داده های وویجر، خور ۹۰ درصد از ذرات مضر کیهانی را فیلتر می کند. چنانچه بادهای خورشیدی بود نداشتند احتمالا اثری از حیات هم روی زمین وجود نداشت.
بوسیله زودی سه کاوشگر دیگر ناسا بوسیله کاوشگرهای وویجر در فضای میان ستاره ای ملحق خواهند شد. گرچه انرژی دو عدد از کاوشگرها به پایان گویا است و داده هایی را ارسال نمی کنند. ماهواره ی Ibex ناسا، ماهواره ی کوچکی است که از سال ۲۰۰۸ در مدار زمین قرار گرفت. این کاوشگر ذراتی موسوم به اتم های پرانرژی خنثی را کشف کرد که از مرز میان هنرپیشه ای گذر کردند. ایبکس، نقشه هایی چندبعدی از رویدادها و واکنش های سرحد هلیوسفر را تهیه می بطی ء.مقاله های مرتبط:کاوشگر وویجر 2 تا سال ۲۰۲۱ درون فضای میان بازیگر ای بدون کنترل افسون شده خواهد شدکاوشگر جدید بین هنرپیشه ای؛ هدف جدید ناسا پس از مأموریت های تاریخی وویجر
طبق داده های ایبکس، سرحد هلیوسفر می تواند متغیر باشد؛ ولی داستان وویجر کمی متفاوت است. با اینکه این دو کاوشگر از هلیوسفر بیرون شده اند هنوز تحت دیگر آثار خورشیدی قرار دارند. بخاطر مثال نور خورشید را می قابلیت با چشم غیرمسلح از هنرپیشه های دیگر مشاهده کرد. یا جاذبه ی خورشید تا آن سوی هلیوسفر ترقی یافته و باعث جذب کره ای دوردست از غبار و یخ های پراکنده بوسیله اشتهار ابر اورت شده است.
با اینکه اجرام ابر اورت در فضای میان ستاره ای راحتی دارند، به دور خور می چرخند. این اجرام از آغاز منظومه ی شمسی دستخوش تغییرات اندکی شده اند بنابراین می توانند به استفسار های کلیدی مثل شکل گیری سیار ه ها خواه چگونگی ظهور حیات تو گیتی پاسخ دهند. البته با دستیابی به داده های جدید، رازهای زیادی فاحش خواهد شد.بیشتر بخوانید:شناسایی فسفین در زهره؛ هرآنچه باید درباره کشف نشانه احتمالی وجود در سیاره همسایه بدانیدماهواره های تیره خیس استارلینک نیز همچنان بیش از حد بخاطر ستاره شناسان درخشان هستندجستجوی دانشمندان بخاطر کشف کردن حیات فرازمینی هوشمند بی مولود ماندگفتگو با انوشه انصاری، نخستین فضانورد ایرانی؛ چرا همه باید زمین را از محیط ببینند؟ستاره شناسان چگونه دیدگاه ما را درباره کیهان تحول دادند؟
- ۹۹/۰۶/۲۷